Octavio Paz powiedział, że Moreno Villa był „poetą, malarzem i krytykiem sztuki: trzy skrzydła i jeden wygląd zielonego ptaka”.
Alfonso Reyes napisał już, że nasz podróżnik zajmował "wybitne miejsce ... wraz z innymi, którzy zdobyli obywatelstwo na własnych prawach w mentalnej historii Meksyku ... Nie można przeglądać jego książek bez pokusy, by mu natychmiast podziękować". Częścią tego hiszpańskiego strumienia migracyjnego, który pozostawił za sobą frankoizm i przybył, aby schronić się w Meksyku, szczególnie wzbogacając naszą kulturę narodową, był José Moreno Villa (1887-1955) z Malagi. Z rodziny winiarskiej, który studiował jako inżynier chemik, zostawił to wszystko dla liternictwa i malarstwa, chociaż sztuki plastyczne były drugorzędne w stosunku do literatury. Republikanin i antyfaszysta, przyjechał do naszego kraju w 1937 roku i był nauczycielem w El Colegio de México. Prawdziwy wariograf, uprawiał poezję, dramat, krytykę i historię sztuki, dziennikarstwo, a zwłaszcza eseje. Podkreślili jego rysunki i litografie oraz sklasyfikowali dzieła artystyczne i stare książki, które były nieporządnie przechowywane w piwnicach katedry metropolitalnej. Jego książka Cornucopia de México zbiera różne prace i została opublikowana w 1940 roku.
Octavio Paz powiedział, że Moreno Villa był „poetą, malarzem i krytykiem sztuki: trzy skrzydła i jeden wygląd zielonego ptaka”. Alfonso Reyes napisał już, że nasz podróżnik zajmował "wybitne miejsce ... wraz z innymi, którzy zdobyli obywatelstwo na własnych prawach w mentalnej historii Meksyku ... Nie można przeglądać jego książek bez pokusy, by mu natychmiast podziękować".
W stolicy kraju Moreno Villa spotkała się z jednym z najsłodszych i najbardziej delikatnych przejawów popularnych tradycji; „Wpadliśmy na niego. człowiek szczęśliwy ptak. potrójna klatka, w której trzymał swoje trzy wytresowane ptaki, zasługiwała na zdjęcie, ponieważ jej kształt, kolor i ozdoby były niezwykle meksykańskie. Ta klatka, pomalowana na cytrynowożółty, mały rokokowy mebel, mały teatr o wyjątkowej architekturze, została przykryta małym aksamitnym baldachimem ... "
Na targu Sonora w La Merced w stolicy pisarz był zdumiony yerberami i ich tradycyjną medycyną: „Korytarz targowy wyglądał jak świątynia magii, pokryta od podłogi do sufitu najbogatszą różnorodnością roślin aromatycznych i leczniczych, można marzyć, a do tego trochę żywego kameleona, trochę nietoperza i trochę kozich rogów ”.
Podróżnik bardzo się podobał w jednym z naszych najpiękniejszych miast: „Całe Guanajuato to przywołanie południowej Hiszpanii. Nazwy ulic i placów, kolory i kształty domów, chodnik, światło, przestrzenie, ciasnota, czystość, zakręty i zakręty, zaskoczenie, zapachy, doniczka i powolny spacer. Sami ludzie.
Widziałem starego człowieka siedzącego na ławce na cichym placu w Écija, w Rondzie, w Toledo. Chcę Cię zapytać o Rosarito, Carmelę czy zbiór oliwek. Nie pali blond tytoniu, ale czarny. Wydaje się, że nie ma go na ulicy, ale na dziedzińcu swojego domu. Spotkaj każdego przechodnia. Zna nawet ptaki, które siadają na sąsiednim drzewie ”.
W Puebla wybitny Hiszpan pozytywnie porównuje architekturę tego miasta: „Płytka Poblano ma lepszy gust niż dachówka sewilska. Nie jest zły ani zawzięty. Do tego nie męczy. Puebla wie również, jak połączyć ten element dekoracyjny na barokowych fasadach z dużymi czerwonymi i białymi powierzchniami… ”.
A o słodkich ziemniakach czegoś się dowiadujemy: „Znam te słodycze od dawnego dzieciństwa w Maladze. W Maladze nazywane są bułeczkami ze słodkich ziemniaków w proszku. Nie są tak długie ani nie mają tak wielu smaków. Smak cytrynowy jest jedynym dodatkiem do słodkich ziemniaków. Ale to nie robi zasadniczej różnicy… ”.
Moreno Villa podróżował do wielu miejsc w Meksyku, a jego pióro nigdy nie stało w miejscu. Etymologia tej toponimii nie jest powszechnie znana: „Czy jestem w Guadalajarze? Czy to nie sen? Przede wszystkim Guadalajara to arabska nazwa, a zatem nie na miejscu. Wad-al-hajarah oznacza dolinę kamieni. Nic innego nie jest terenem, na którym leży hiszpańskie miasto. Jest więc powołana w ten sposób do czegoś więcej niż kaprysu, do czegoś nieodłącznego i podstawowego. Zamiast tego ta Guadalajara w Meksyku leży na miękkich, płaskich i bogatych ziemiach.
Ciekawość Moreno Villi nie miała granic społecznych, jako dobry intelektualista: „Pulque ma swoją świątynię, pulqueria, coś, czego nie ma mezcal czy tequila. Pulqueria to tawerna, która specjalizuje się w wydawaniu pulque, a do pulqueria wchodzą tylko pijaki najniższej klasy. Okazuje się więc; świątynia, która dokonuje selekcji wstecz ... Kiedy przyjeżdżasz do kraju, ostrzegają cię, że nie polubisz (tego drinka) ... Faktem jest, że piłem go ostrożnie i nie wydawało się to tak odważne ani tak nijakie. Raczej smakował jak dobry napój gazowany ”.
O jednej z głównych niespodzianek dla obcokrajowców, którzy odwiedzają nasz kraj, mówi w tytule artykułu Moreno Villa: Śmierć jako element nieistotny: „Czaszki, które jedzą dzieci, szkielety służące jako rekreacja, a nawet wozy pogrzebowe za zaczarowanie Mali ludzie. Wczoraj obudzili mnie tzw. Pan de muerto, żebym mógł zjeść śniadanie. Oferta zrobiła na mnie złe wrażenie, szczerze mówiąc, i nawet po spróbowaniu tortu zbuntowałem się przeciwko nazwie. Święto zmarłych istnieje również w Hiszpanii, ale tam, gdzie nie ma, jest rekreacja ze śmiercią ... Na chodnikach i chodnikach stoją popularne szkielety, wykonane z drewna lub winorośli, połączone drutem i wysadzane jasnymi cekinami i czarny ... Makabryczne lalki tańczą wspierając je na kobiecych włosach, które leżą zakryte od kolan do kolan ”.
