Zapytanie o kulturę drukowaną w kolonii jest pytaniem, w jaki sposób cywilizacja zachodnia przenikała nasz kraj.
Drukowana książka nie jest czymś, co wyczerpuje swoją funkcję wyłącznie w praktycznym i podrzędnym zastosowaniu. Książka jest przedmiotem szczególnym o tyle, że jest siedliskiem pisma, które pozwala na reprodukcję myśli pod nieobecność, w czasie i przestrzeni. W samej Europie wynalezienie ruchomej prasy drukarskiej umożliwiło maksymalne rozszerzenie możliwości upowszechniania tego, co myślano, poprzez media pisane, i dało kulturze zachodniej jedno z jej najpotężniejszych narzędzi. Dzięki temu wynalazkowi, zastosowanemu w Biblii Gutenberga w latach 1449-1556, produkcja drukowanej książki osiągnęła dojrzałość w samą porę, aby towarzyszyć europejskiej ekspansji, pomagając jej ożywić i odtworzyć tradycje kulturowe Starego Świata w regionach i okolicznościach tak odległych jak te, które Hiszpanie znaleźli na ziemiach amerykańskich.
Powolna penetracja na północ
Otwarcie trasy przez wnętrze Nowej Hiszpanii jest przykładem ilustracyjnym. Camino de la Plata zjednoczyło terytoria Nowej Hiszpanii z regionami północnymi, prawie zawsze wydzielonymi z jednego królestwa kopalni do drugiego, pośrodku rozległych, słabo zaludnionych regionów, pod ciągłym zagrożeniem ze strony wrogich grup, znacznie bardziej surowych i niechętnych obecność hiszpańska niż jej południowi kongenerowie. Zdobywcy nieśli także swój język, kryteria estetyczne, sposoby pojmowania tego, co nadprzyrodzone zawarte w religii, i ogólnie wyobraźnię ukształtowaną radykalnie odmienną od rdzennej ludności, z którą się spotkali. W procesie mało zbadanym i mniej zrozumiałym, niektóre dokumentalne ślady pomagają nam potwierdzić, że drukowana książka towarzyszyła Europejczykom w ich powolnej penetracji północy. I podobnie jak wszystkie duchowe i materialne elementy, które z nimi przyszły, dotarła do tych regionów Królewską Ścieżką Tierra Adentro.
Trzeba powiedzieć, że książki nie musiały czekać na wytyczenie trasy, aby pojawiły się w okolicy, ale przybyły z pierwszymi najazdami, jako nieuchronni towarzysze natarcia Hiszpanów. Wiadomo, że Nuño de Guzmán, zdobywca Nowej Galicji, nosił ze sobą tom Dziesięcioleci Tito Livio, prawdopodobnie hiszpańskiego tłumaczenia opublikowanego w Saragossie w 1520 r. Przypadki takie jak Francisco Bueno, który zginął na drodze z Chiametli do Compostela w 1574 r., Ilustrują, jak, od najznakomitszego zdobywcy do najbardziej pracowitego kupca, nadal byli związani ze swoją cywilizacją w odległych wówczas regionach poprzez kompanię listów. Bueno nosił wśród swoich rzeczy trzy książki o duchowości: The Art of Serving God, a Christian Doctrine i Vita Expide of Fray Luis de Granada.
Wszystko wskazuje na to, że przez długi czas czytanie i posiadanie książki w tej dziedzinie było głównie praktyką osób pochodzenia lub pochodzenia europejskiego. W drugiej połowie XVI wieku rdzenne grupy na północ od centralnych regionów nadal miały jedynie marginalny kontakt z tym obcym obiektem, chociaż przyciągały ich obrazy.
Świadczy o tym dokument inkwizycyjny z 1561 r., Będący jednocześnie świadectwem dużego nakładu ksiąg w stosunkowo wczesnym okresie. Otrzymawszy od Guadalajary rozkaz odwiedzenia Real de Minas de Zacatecas w celu zlokalizowania zabronionych dzieł, pastor Bachiller Rivas znalazł wśród „Hiszpanów i innych ludzi z tych kopalń” wystarczającą ilość zakazanych ksiąg, aby wypełnić trzy sakiewki je, co pokazuje, że nie brakowało druków. Przechowywany w zakrystii kościoła, aby zabrać je do Guadalajary, zakrystian Antón - pochodzący z Purépecha - w towarzystwie swojego brata i innego jego indyjskiego przyjaciela, otworzył te paczki i zaczął rozprowadzać ich zawartość wśród innych Indian. Odniesienie jest mylące, ponieważ może bez zbędnych ceregieli skłonić nas do zaakceptowania tubylczego zainteresowania książkami. Ale Anton i inni przesłuchani Indianie przyznali, że nie potrafią czytać, a zakrystian oświadczył, że wziął księgi, aby spojrzeć na zawarte w nich liczby.
Chęć czytania materiałów, która jest domniemana w niektórych przypadkach, była zaspokajana przez różne mechanizmy. Przez większość czasu książki były przewożone jako rzeczy osobiste, to znaczy właściciel przywoził je ze sobą z innych regionów jako część swojego bagażu. Ale przy innych okazjach byli przenoszeni w ramach ruchu handlowego, który miał swój początek w Veracruz, gdzie każda przesyłka książek była dokładnie sprawdzana przez urzędników Inkwizycji, zwłaszcza od 1571 r., Kiedy to w Indiach ustanowiono Święte Oficjum. aby zapobiec rozprzestrzenianiu się idei protestanckich. Później - prawie zawsze po zatrzymaniu się w Mexico City - formularze trafiały na drogę za pośrednictwem księgarni. Ten ostatni wysłałby je do zainteresowanego, wysyłając je do woźnicy muła, który niósł książki na północ na grzbiecie muła, w osłoniętych drewnianych skrzyniach pokrytych skórą, aby zapobiec uszkodzeniu tak delikatnego ładunku przez niepogodę i niebezpieczeństwa na drodze. Wszystkie istniejące księgi na północy dotarły w ten sposób do regionów północnych, a ich istnienie na terenach pokrytych drogą można udokumentować od drugiej połowy XVI wieku w Zacatecas, a od XVII wieku w miejscach takich jak Durango. , Parral i Nowy Meksyk. Książki używane, a czasem nowe, pokonywały długą drogę od wyjścia z europejskich drukarni, a przynajmniej z tych mających siedzibę w Mexico City. Sytuacja ta utrzymywała się do trzeciej dekady XIX wieku, kiedy to podróżni drukarze przybyli w te strony w trakcie lub po walkach o niepodległość.
Aspekt handlowy
Udokumentowanie komercyjnego aspektu obiegu ksiąg jest jednak przedsięwzięciem niemożliwym ze względu na fakt, że książki nie płaciły podatku alcabala, a ich obrót nie generował oficjalnych zapisów. Większość zezwoleń na przewóz książek w rejony górnicze, które pojawiają się w archiwach, pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku, kiedy to wzmożono czujność nad obiegiem druków, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się idei Oświecenia. W rzeczywistości zeznania związane z przekazywaniem zmarłego majątku - zeznania - i kontrola ideologiczna, którą chciano ustanowić poprzez monitorowanie obiegu druków, to operacje, które najczęściej pozwalają nam dowiedzieć się, jakiego rodzaju teksty krążyły na Camino de La Plata do regionów, które łączy.
Pod względem liczbowym największe zbiory, jakie istniały w czasach kolonialnych, to te zgromadzone w klasztorach franciszkanów i jezuitów. Na przykład Zacatecas College of Propaganda Fide mieści ponad 10 000 tomów. Ze swojej strony biblioteka jezuitów z Chihuahua, zinwentaryzowana w 1769 r., Miała ponad 370 tytułów - które w niektórych przypadkach obejmowały kilka tomów - nie licząc tych, które zostały oddzielone, ponieważ były dziełami zabronionymi lub ponieważ były już bardzo zniszczone. . Biblioteka Celaya miała 986 dzieł, podczas gdy biblioteka San Luis de la Paz osiągnęła liczbę 515 dzieł. W tym, co pozostało z biblioteki jezuickiego kolegium w Parras, w 1793 r. Rozpoznano ponad 400. Zbiory te obfitowały w tomiki przydatne do uzdrawiania dusz i posługi religijnej wykonywanej przez braci. Tak więc mszały, brewiarze, antyfonarze, biblie i repertuary kazań były wymagane w tych bibliotekach. Druki były również pożytecznym pomocnikiem w rozwijaniu nabożeństw wśród świeckich w postaci nowenn i żywotów świętych. W tym sensie książka była niezastąpionym pomocnikiem i bardzo użytecznym przewodnikiem do śledzenia zbiorowych i indywidualnych praktyk religii chrześcijańskiej (msza, modlitwa) w izolacji tych regionów.
Ale natura pracy misjonarskiej wymagała także większej wiedzy światowej. To wyjaśnia istnienie w tych bibliotekach słowników i gramatyk pomocniczych w zakresie znajomości języków autochtonicznych; z książek o astronomii, medycynie, chirurgii i ziołolecznictwie, które znajdowały się w bibliotece Colegio de Propaganda Fide de Guadalupe; lub kopia książki De Re Metallica autorstwa Jorge Agrícola - najbardziej autorytatywnej tamtejszej kwestii górnictwa i metalurgii - która znajdowała się wśród ksiąg jezuitów z klasztoru Zacatecas. Ślady ognia na krawędzi ksiąg, które służyły do identyfikacji ich posiadania i zapobiegania kradzieży, świadczą o tym, że książki dotarły do klasztorów nie tylko w drodze zakupu, jako część darowizn, które Korona przekazała na Na przykład na misje franciszkańskie, ale czasami, gdy byli wysyłani do innych klasztorów, bracia zabierali ze sobą tomy z innych bibliotek, aby pomóc w zaspokojeniu ich potrzeb materialnych i duchowych. Inskrypcje na kartach ksiąg uczą nas również, że będąc w posiadaniu zakonnika, wiele tomów stało się wspólnotą zakonną po śmierci ich właścicieli.
Zadania edukacyjne
Zadania edukacyjne, którym poświęcili się bracia, a zwłaszcza jezuici, wyjaśniają naturę wielu tytułów, które pojawiały się w bibliotekach konwentualnych. Znaczną część z nich stanowiły tomy teologiczne, naukowe komentarze do tekstów biblijnych, studia i komentarze do filozofii Arystotelesa oraz podręczniki retoryczne, czyli takie, które w tamtym czasie stanowiły wielką tradycję kultury piśmiennej i która ci wychowawcy strzegli. Fakt, że większość z tych tekstów była po łacinie, oraz długie szkolenie wymagane do opanowania prawa szkolnego, teologii i filozofii sprawiły, że była to tradycja tak ograniczona, że łatwo wymarła, gdy zniknęły instytucje. gdzie był uprawiany. Po wygaśnięciu zakonów znaczna część bibliotek klasztornych padła ofiarą grabieży lub zaniedbań, tak że ocalały tylko nieliczne i to w fragmentaryczny sposób.
Chociaż najbardziej znane kolekcje znajdowały się w większych klasztorach, wiemy, że bracia przywieźli znaczne ilości książek nawet na najbardziej odległe misje. W 1767 roku, kiedy ogłoszono wygnanie Towarzystwa Jezusowego, istniejące księgi z dziewięciu misji w Sierra Tarahumara liczyły 1 106 tomów. Misja San Borja, która miała wiele tomów, miała 71 książek, a Temotzachic, najbardziej zróżnicowana, z 222.
Świeccy
Jeśli użycie książek było naturalnie bardziej znane osobom religijnym, użycie, jakie świeccy nadali książce drukowanej, jest o wiele bardziej odkrywcze, ponieważ interpretacja tego, co czytali, była wynikiem mniej kontrolowanym niż ta osiągnięta przez tych, którzy byli przechodzenie szkolenia szkolnego. O posiadaniu książek przez tę populację świadczą prawie zawsze dokumenty testamentowe, które pokazują również inny mechanizm obiegu książek. Jeśli któryś ze zmarłych posiadał książki za życia, były one starannie wyceniane na aukcji wraz z resztą ich majątku. W ten sposób księgi zmieniały właścicieli, a niekiedy kontynuowały swoją podróż coraz dalej na północ.
Listy dołączone do testamentów zwykle nie są zbyt obszerne. Czasami są to tylko dwa lub trzy tomy, ale czasami liczba ta dochodzi do dwudziestu, szczególnie w przypadku tych, których działalność gospodarcza opiera się na wiedzy piśmiennej. Wyjątkowym przypadkiem jest Diego de Peñalosa, gubernator Santa Fe de Nuevo México w latach 1661-1664. Miał około 51 książek w 1669 r., Kiedy skonfiskowano jego majątek. Najdłuższe listy znajdują się właśnie wśród królewskich urzędników, lekarzy i prawników. Ale poza tekstami wspierającymi zadanie zawodowe, książki, które są dowolnie wybierane, są najciekawszą zmienną. Krótka lista nie powinna też wprowadzać w błąd, ponieważ, jak widzieliśmy, kilka tomów, które były pod ręką, nabrało intensywniejszego efektu, gdy były wielokrotnie czytane, a efekt ten został przedłużony dzięki wypożyczeniu i regularnemu komentarzowi, który był wokół nich wzbudzany. .
Chociaż czytanie zapewniało rozrywkę, nie należy sądzić, że rozproszenie uwagi było jedyną konsekwencją tej praktyki. Dlatego w przypadku Nuño de Guzmán należy pamiętać, że Dekady Tito Livio to podniosła i wspaniała opowieść, z której renesansowa Europa wpadła nie tylko w to, jak budowano siłę militarną i polityczną. starożytnego Rzymu, ale o jego wielkości. Liwiusz, uratowany na Zachód przez Petrarkę, był jednym z ulubionych lektur Machiavellego, inspirującym jego refleksje na temat natury władzy politycznej. Nie jest odlegle, że jego narracja o epickich podróżach, takich jak historia Hannibala przez Alpy, była tym samym źródłem inspiracji dla zdobywcy w Indiach. Pamiętamy tutaj, że nazwa Kalifornia i poszukiwania El Dorado na północy były również motywami zaczerpniętymi z książki: drugiej części Amadís de Gaula, napisanej przez Garcíę Rodrígueza de Montalvo. Potrzeba by było więcej miejsca, aby opisać niuanse i przejrzeć różne zachowania, które wywołał ten pasażer, książka. Te wersety mają na celu jedynie wprowadzenie czytelnika w rzeczywisty i wyimaginowany świat, który książka i lektura wygenerowały w tak zwanej północnej Nowej Hiszpanii.
